Malaria, als je veel reist is de kans groot dat je er een keer mee te maken mee krijgt. Niet in de zin van dat je meteen Malaria op loopt, maar dat je tegen vragen aanloopt zoals: Wat is Malaria eigenlijk? Waar komt Malaria voor? Wat zijn de symptomen? En kun je er tabletten tegen nemen om jezelf te beschermen? In dit artikel proberen we met behulp van Olav van Puijenbroek, één van de artsen van VHD (is een Nederlandse alarmcentrale en geeft hulp aan reizigers wanneer zij ziek worden op reis), hier antwoorden op te geven.
25 april: World Malaria Day
Wist je dat het op 25 april World Malaria Day is? Dit is een dag om heel eventjes extra stil te staan bij Malaria en wat deze ziekte voor symptomen en gevolgen kan opleveren. Nog steeds worden zoveel mensen enorm ziek van malaria en sterven er zelfs wereldwijd jaarlijks nog steeds 430.000 mensen aan. Hoog tijd om dus ook antwoord te geven rondom veelgestelde vragen rondom Malaria.
Veelgestelde vragen rondom Malaria
Olav van Puijebroek geeft antwoord op de veelgestelde vragen over malaria. Zoals: Wat is Malaria, in welke gebieden kom je het tegen, is het besmettelijk of op welke manieren kun je het krijgen, wat zijn de symptomen en kun je jezelf er tegen beschermen? Ook deelt hij een paar feitjes erover. Lees alles goed door, vooral als je binnenkort naar een malariagebied op reis gaat.
Wat is malaria?
Er zijn eigenlijk vier verschillende soorten malaria, deze worden veroorzaakt door vier soorten parasieten (met de moeilijke namen: PI. vivax, -ovale, -malariae en –falciparum). Alle vier de parasieten kunnen allemaal malaria geven. Belangrijk om te weten is dat deze parasieten worden overgebracht door bepaalde muggen. Die mug (Anapheles) kan met een prik de parasiet overbrengen aan mensen en daar worden mensen uiteindelijk ziek van. De parasiet krijg je dus door een muggensteek.
Wat zijn malariagebieden, waar komt het voor?
Je zou kunnen zeggen dat over het algemeen de malariamug voorkomt in warme gebieden. Op de website VaccinatiesOpReis.nl kun je heel goed zien per land wat een malariagebied is en wat niet. Het hoeft namelijk helemaal niet zo te zijn dat een heel land een malariagebied is, het kan ook zijn dat een bepaalde regio of natuurgebied een malariazone is. Op hun website kun je heel goed bekijken waar je het meeste risico loopt op malaria.
Is malaria alleen overdraagbaar via een mug of ook op een andere manier besmettelijk?
Malaria is alleen via een prik van deze ene muggensoort, de Anapheles, overdraagbaar. Je kunt dus geen malaria krijgen van een mens die malaria heeft, het is dus niet besmettelijk. Bovendien krijg je het dus ook niet door alle soorten muggen in een malariagebied, maar enkel door de Anapheles mug.
Welke voorzorgsmaatregelen moet je nemen als je naar een malariagebied afreist?
Welke voorzorgsmaatregelen je moet nemen tegen malaria? Dat hangt eigenlijk heel erg af van hoe groot de kans is om geprikt te worden. De kans om gestoken te worden verschilt erg van seizoen tot seizoen, maar ook van streek tot streek. Om je een voorbeeld te geven, Bali is geen malariagebied wel. Maar Lombok bijvoorbeeld wel. Als je dus een backpackreis maakt door Java, Bali en Lombok dan heb je voor het ene eiland wel tabletten nodig en voor het andere niet. Check dus altijd goed het hele land en de precieze gebieden in dat land. Per streek kan het verschillen.
Ga je naar een streek waar mogelijk malaria is? Dan is het sowieso goed om zelf maatregelen te nemen. Door zelf goed op te letten verklein je de kans dat je wordt gestoken door een malariamug en dus last van symptomen krijgt. Bij maatregelen kun je denken aan:
- Onder een klamboe slapen
- Zorg dat je lange mouwen hebt aan je kleding
- Spuit jezelf voldoende in met een spray waarin DEET zit.
DEET is een stinkend goedje wat muggen weghoudt en ook de malariamug, het ruikt en voelt misschien niet heel prettig voor sommige reizigers maar het is enorm effectief. Zorg dus zeker dat je een flesje meeneemt met voldoende DEET erin. Je hebt ook dit DEET middel (Zen’Sect Tropical), dat iets minder chemisch en schadelijk is.
Ben je met een medicijn altijd beschermd tegen malaria?
Als de prikkans groter wordt kun je naast bovengenoemde maatregelen eventueel tabletten slikken tegen malaria. Deze tabletten (meest bekende zijn Malarone en Lariam) verkleinen de kans echt enorm, maar helaas nog geen 100%. Je kan deze malariatabletten bij je huisarts krijgen, maar soms ook ter plekke op reis. Wij van WeAreTravellers hebben bijvoorbeeld eens malariatabletten in Kuta in Bali gekocht, toen we naar Lombok gingen en zelf geen tabletten bij ons hadden.
Wat zijn de bijwerkingen van de malariatabletten?
Er zijn meerdere soorten malariatabletten, hieronder vertelt Olav kort de bijwerkingen van de twee bekendste tabletten: Malarone en Lariam. De bijwerkingen verschillen namelijk van middel tot middel en kunnen ook per persoon weer verschillen. Het is dus niet per se zo dat je last krijgt van de symptomen:
1. Malarone malariatabletten
Van Malarone is bekend dat het lichte maagklachte en darmklachten, hoofdpijn en mindere eetlust kan geven. Daarnaast kan hoesten een bijwerking zijn en duizeligheid en slapeloosheid is een symptoom, overigens zijn deze laatste twee symptomen wel erg zeldzaam.
2. Lariam malariatabletten
Van Lariam (mefloquine) is bekend dat het soms psychische klachten kan geven, al wordt daar wel heel veel gewicht aan toegekend. Uiteindelijk is die kans op bijwerkingen klein, slaapstoornissen zijn bekend en (<10%) je kan mogelijk last krijgen van: neerslachtigheid, maagklachten en darmklachten en ook mogelijk hoofdpijn. De kans op rusteloosheid en verwardheid is zelfs minder dan 1%. Lees wel altijd goed de bijsluiter van de medicatie als je deze tabletten zelf gaat slikken.
Wat zijn de symptomen van malaria?
De symptomen zijn vooral koorts en je slap voelen (ook wel algehele malaise genoemd). Veel mensen voelen zich, nadat ze zijn gebeten slap, maar vooral koortsig en grieperig.
Hoe moet je vervolgens handelen als je last krijgt van symptomen?
Je moet ten eerste contact zoeken met je alarmcentrale. Zij sturen jou naar de dichtstbijzijnde arts/ziekenhuis. De diagnose is niet moeilijk te stellen, zeker niet door artsen in die landen waar het echt heel veel voorkomt. Het is bijvoorbeeld te zien door een druppel bloed onder de microscoop te leggen. Daarnaast zullen artsen in die landen de symptomen snel genoeg herkennen, omdat zij dit vaker meemaken en zo kunnen ze dus ook sneller handelen.
Wat is de rol van de alarmcentrale als iemand op reis malaria krijgt?
Het medisch team van de alarmcentrale kan het verhaal goed inschatten en de symptomen herkennen. Zij hebben een wereldwijd medisch netwerk waardoor zij adequate medische zorg kunnen inschakelen. Zo word je door de alarmcentrale naar het juiste ziekenhuis gestuurd.
Is malaria dodelijk?
Malaria is kan dodelijk zijn, maar die getallen moet je wel relativeren. Wereldwijd, wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) geschat, dat er zo’n 430.000 mensen per jaar sterven aan malaria. Dat getal wordt voor het grootste gedeelte bepaald door de lokale bevolking, die geen medicatie krijgen, en daar horen dan ook nog eens een groot aantal kinderen bij. Dit aantal heeft dus niet betrekking op reizigers die wel tabletten en mogelijk betere medische zorgen kunnen rkijgen. Je kunt veel leed op vakantie voorkomen om je van te voren te laten adviseren door bijvoorbeeld een Travel Clinic, een GGD of een huisarts (als de arts tenminste scholing en bijscholing gehad heeft in reizigersgeneeskunde). Bereid je dus wel echt goed voor als je naar een malariagebied op reis gaat.
Is er een groot verschil tussen de medicatie hier en in derdewereldlanden?
Als je kijkt naar behandelingen is de medicatie in derdewereldlanden niet per se slechter. Het is wel nodig om naar een goede arts te gaan en medicatie te laten voorschrijven. Je gaat dan met zijn of haar recept naar een officiële apotheek, zo wordt je voorzien van de juiste medicatie. In derdewereldlanden is namelijk ook veel nepmedicatie in omloop. Het risico dat veel reizigers zo een drogist binnenlopen en tabletten kopen (“over de counter”), waarvan onduidelijk is of er werkzame stof in zit, is daarom aanwezig. Ik adviseer daarom altijd een officiële apotheek op te zoeken met recept!
Feiten over Malaria:
Koorts in de tropen betekent malaria indien het tegendeel bewezen is. In landen waar malaria veel voorkomt herkennen artsen vrijwel direct wanneer het om malaria gaat.
Koorts na een malariamuggenprik kan zich ook nog weken na jouw vakantie voordoen! Mocht je een koorts hebben of je grieperig voelen na de vakantie in het buitenland, meldt het dan altijd aan de Nederlandse arts!
Triest maar waar. Men is al een dikke eeuw in de weer met het bestrijden van Malaria, maar de resistentie onder parasieten en muggen is zo groot, dat die vraagt om continue vernieuwing van middelen.
Voor de echte liefhebber het boek MUG Van Bart Knols, deze muggenkenner (entomoloog) is een meester-verteller met een goed gevoel voor humor en wellicht ook goed om te lezen voor een beetje geruststelling .
